درمان واريكوسل

با توجه به شيوع حدود ۱۵ درصدي واريكوسل در زمان بلوغ و ميزان ۸۵ درصد باروري در بالغين مبتلا به واريكوسل، مي توان نتيجه گيري كرد كه تحت نظر گرفتن اين بيماران يك انتخاب معقول در برخورد با اغلب موارد واريكوسل در سنين نوجواني مي باشد.

علائم واريكوسل

بيمار ممكن است با شكايت بزرگي، يا عدم تقارن بيضه‌ها، يا درد بيضه، و يا پس از ازدواج، با ناباروري مراجعه كند. ولي شايعترين فرم آن، بدون علامت، و بطور اتفاقي، حين معاينه، متوجه آن مي‌گردند. درمعاينه، بزرگي و تورم عروق بيضه، بخصوص در سمت چپ مشهود است و درحالت ايستاده، و يا افزايش فشار شكمي ‌تشديد مي‌يابد و در حالت خوابيده از بين مي‌رود (درصورتيكه تورم عروق درحالت خوابيده از بين نرفت، بايستي به نوع ثانويه آن شك كرد.)

علت واريكوسل

بيضه‌ها از طريق اتصال به طناب منوي در جاي خود نگه داشته شده‌اند. طناب نگهدارنده هر بيضه، همچنين حامل سياهرگ‌ها، سرخرگ‌ها و اعصاب متعلق به هر غده بيضه مي‌باشد. در سياهرگ‌هاي سالم در داخل كيسه بيضه، يك سري دريچه‌هاي يك طرفه وجود دارد كه خون را از داخل بيضه به كيسه بيضه مي‌برند و از آنجا آن را به طرف قلب بر مي‌گردانند. گاهي اوقات خون به راحتي در داخل اين سياهرگ‌ها حركت نمي‌كند و در آنجا انباشته شده و باعث بزرگ شدن سياهرگ مي‌شود.

اصولاً هيچ عامل خطر شناخته شده‌اي براي تشكيل واريكوسل وجود ندارد و علت دقيق به وجود آمدن آن نيز ناشناخته است. واريكوسل به آرامي و در طي يك دوره زماني طولاني تشكيل مي‌شود. اغلب مرداني كه به اين عارضه دچار مي‌شوند در سنين ۱۵ تا ۲۵ سال هستند.

تشخيص واريكوسل

واريكوسل معمولا با معاينه ي باليني تشخيص داده مي شود. معاينه بايستي در يك اتاق گرم انجام گيرد. معاينه هم در حالت عادي و هم در حال انجام مانور زورزدن توسط بيمار انجام مي شود. در ضمن حين معاينه، بيضه ها بايستي از لحاظ اندازه و قوام نيز ارزيابي شوند.

براي تعيين اندازه ي بيضه از روش هاي مختلفي مثل خط كش و يا سونوگرافي استفاده مي شود. دقيق ترين روش اندازه گيري استفاده از سونوگرافي است. از مزاياي ديگر سونوگرافي تشخيص توده هاي احتمالي بيضه است و همچنين مي تواند موارد ناشايع واريكوسل داخل بيضه اي را كه در كمتر از ۲ درصد بيماران رخ مي دهد به دقت نشان دهد.

در صورت امكان بايستي از بيمار آزمايش مني انجام شود زيرا اين آزمايش معرف مناسبي براي عملكرد بيضه در بالغين مي باشد ولي بايد در نظر داشت كه انجام اين آزمايش در نوجوانان و دوره ي بلوغ يعني در سن ۱۲ تا ۱۸ سالگي به دليل ملاحظات اخلاقي از محدوديت هايي برخوردار است. بعلاوه پارامترهاي مني در اين سن ممكن است با بالغين تفاوت هايي داشته باشدكه ناشي از عدم تكامل جنسي كامل اين گروه سني است.

بنابراين اغلب پزشكان از انجام آزمايش مني در اين گروه سني از بيماران صرف نظر مي كنند. از ديگر آزمايش ها مي توان به اندازه گيري هورمون FSH اشاره كرد ولي اين تست با پارامترهاي غير طبيعي در مايع مني و يا ميزان باروري افراد ارتباط مشخصي نداشته و در نتيجه امروزه از اين تست به عنوان معياري در درمان جراحي واريكوسل استفاده نمي شود.

روش سونوگرافي رنگي داپلر قادر به تشخيص موارد خفيف كه درمعاينه ي بيمار قابل تشخيص نيست مي باشد. به اين نوع واريكوسل اصطلاحا واريكوسل تحت باليني يا Subclinical مي گويند. از آنجايي كه واريكوسل Subclinical در ۶۰ درصد بيماران مراجعه كننده به كلينيك هاي ناباروري و همچنين در حدود ۴۰ درصد مردان بارور وجود دارد لذا اهميت باليني اين تشخيص تا حد زيادي زير سوال مي باشد.

نكاتي در مورد درمان واريكوسل

در حال حاضر مواردي كه توصيه به درمان واريكوسل به روش جراحي مي شود شامل موارد زير است:

۱) عقيمي در زمينه ي واريكوسل تاييد شده با آزمايش مني

۲) كاهش قابل توجه رشد بيضه ي مبتلا به واريكوسل

۳) كاهش رشد هر دو بيضه

۴) درد مرتبط با واريكوسل(در اينگونه موارد بهبودي درد در ۷۰ تا ۹۰ درصد موارد پس از جراحي اتفاق مي افتد).

۵) غير طبيعي بودن آزمايش اسپرم ( فقط در بيماران بالاي ۱۸ سال)

روش انتخابي براي جراحي واريكوسل بر اساس تجربه و ترجيح جراح و همچنين ميزان عوارض تعيين مي شود. ميزان موفقيت جراحي معمولا بر اساس ميزان عود واريكوسل و احتمال بروز هيدروسل سنجيده مي شود. زمان دقيقي براي بروز عوارض فوق الذكر تعيين نشده است ولي ميانگين زمان لازم براي بروز هيدروسل بعد ازجراحي واريكوسل بين ۶ ماه تا ۲ سال در نظر گرفته مي شود. اگر چه بسياري از موارد هيدروسل با گذشت زمان بهبود خودبخودي مي يابند ولي در حدود نيمي از موارد نياز به اقدام جراحي جهت درمان هيدروسل وجود دارد.

يكي از روش هاي جراحي واريكوسل كه در آن ميزان عود و ديگر عوارض مانند هيدروسل نسبت به ديگر روش هاي جراحي خيلي كم تر مي باشد جراحي با استفاده از ميكروسكوپ و به عبارتي ديگر ميكروسرجري است.

مراقبت پيش و پس از عمل واريكوسل

پس از تصميم گيري براي عمل و انجام آزمايشات روتين خون و بررسي اسپرم موهاي ناحيه عمل شب قبل يا صبح عمل تراشيده مي شوند. ازساعت ۱۲ شب قبل از عمل بيمار ديگر چيزي نمي خورد. عمل با بيهوشي عمومي يا بيحسي از كمر(نخاعي) بسته به شرايط بيمار و صلاحديد متخصص بيهوشي انجام مي گردد.

مدت زمان عمل بستگي به فاكتورهاي گوناگون دارد و متوسط ۳۰ تا ۴۰ دقيقه مي باشد. بيمار همان روز يا فردا صبح مرخص ميشود و به مدت حداقل ۷تا ۱۴ روز استراحت پزشكي خواهد داشت. بهتر است نزديكي از روز هفتم به بعدانجام گردد.

عوارض عمل واريكوسل

عوارض كوتاه مدت پس از عمل شامل: درد يا عفونت زخم يا خونريزي يا خونمردگي اطراف ناحيه عمل و … مي باشد. در برخي موارد ممكن است درد خفيفي براي مدتي باقي بماند يا بي حسي اطراف ناحيه عمل يا پوست كيسه بيضه ايجاد شود.

عوارض بلندمدت: عود واريكوسل / هيدروسل(جمع شدن مايع اطراف بيضه) / كوچك شدن بيضه(كمتر از ۱%).